Iloczyn rozpuszczalności oraz rozpuszczalność
Sól trudno rozpuszczalna prawie wcale się nie rozpuszcza, ale „prawie” to nie znaczy, że wcale! Niewielka ilość substancji trudno rozpuszczalnej przechodzi do roztworu w postaci jonów. Weźmy tak dla przykładu siarczan baru. Do tej niewielkiej ilości, która się rozpuszcza można zapisać reakcję dysocjacji
BaSO4 (s) ↔ Ba2+(aq) + SO42‐(aq)
Iloczyn rozpuszczalności jest to po prostu iloczyn, czyli wymnożenie stężeń jonów, które rozpuściły się. Tak więc można to zapisać w taki sposób:
Iloczyn rozpuszczalności oraz rozpuszczalność są to pojęcia często mylone.
Iloczyn rozpuszczalności jest to iloczyn (mnożenie) stężeń jonów, które rozpuściły się (tego co jest po prawej stronie reakcji chemicznej).
Natomiast rozpuszczalność to stężenie molowe substancji rozpuszczonej w roztworze nasyconym (czyli to co jest po lewej stronie równania).
Odnosząc się do przykładu powyżej można powiedzieć, że rozpuszczalność to stężenie molowe BaSO4 , ale tylko tej części, która uległa rozpuszczeniu tworząc roztwór nasycony.
Zad. 1 wzorując się na poniższych iloczynach rozpuszczalności ustal kolejność wytrącania się związków. Przyjmuj, że stężenia jonów metali są na poziomie 0,01M.
Ir BiI3 = 1·10-19 Ir CuI = 5·10-12 Ir AgI = 1·10-16
Odp. Z obliczonych stężeń wynika, że najmniej musimy dodać jonów I- , aby wytrącił się AgI , a więc ten związek wytrąci się najwcześniej. Na drugim miejscu znajduje się CuI. Aby wytrącić osad CuI musimy dodać raptem 5*10-10 mol/dm3 jonów jodkowych. Najpóźniej wytrąci się BiI3 , bo żeby się on wytrącił musimy dodać najwięcej jonów jodkowych.
Gdyby wszystkie związki w tej mieszaninie były tego samego typu to znaczy np. A B to o kolejności ich wytrącania decydowałaby wielkość iloczynu rozpuszczalności.
Iloczyn rozpuszczalności oraz inne tematy z chemii analitycznej zostały omówione w kursie „podstawy chemii analitycznej”